هیدروپونیک یا کشت آب چیست ؟
کلمه هیدروپونیک از ترکیب دو واژه یونانی هیدرو به معنای آب و پونوس به معنای کار و تلاش ساخته شده است.به صورت علمی به پرورش گیاه در آب به همراه محلول مغذی، آب کشت گفته می شود. این روش کشاورزی یک روش خلاقانه و اختراعی است که طی سال ها استفاده شده است
در این روش ریشه ها به جای خاک در آب نگه داشته می شوند و به عنوان مواد غذایی، محلول هایی به آنها داده می شود. آب آن ها دائما تعویض می شود.
در یک شیوه ی دیگر کشاورزی هیدروپونیک، گیاه در محلولی که در حرکت و جریان است یا در محلول غذایی به روش آب فشان معلق می باشد.
معرفی انواع بستر های کشت:
ماسه:
ماسه از ذره های ریز از جنس سنگ است که در اثر هوا خوردگی و ضربه ی انواع سنگ ها به این شکل در آمده است. ترکیبات آن بسته به جایی که از آن آمده و نوع مواد معدنی زمین های آن منطقه دارد.
برای مثال ماسه ی کوارتز از ترکیات سیلیسی تشکیل شده و به عنوان ازدیاد استفاده می شود.
از انواع محیط های مناسب ریشه زنی گیاه، ماسه سخت ترین محیطی است که در در کشاورزی هیدروپونیک استفاده می شود. هر دسی متر مکعب ماسه ۶۵ کیلوگرم وزن دارد. علاوه بر اینها ماسه مواد مغذی و توانایی تبادل کانتونی ندارد و باید با مواد دیگری ترکیب شود.
شن:
شن ها در ساحل و اطراف رودخانه یافت می شوند که در باغبانی و کشاورزی کاربرد فراوان دارند.
به صورت کلی شن ها ممکن است دارای نمک باشند به همین دلیل قبل از استفاده همیشه شسته می شوند تا ذرات و مواد اضافی از آن خارج، تمیز و قابل استفاده شود.
مدت هاست با وجود پرلیت، از شن کمتر استفاده می شود. پرلیت هم اندازه ی شن است و علاوه بر این ها خاصیت نگهداری آب بیشتری از شن دارد. تهویه ی شن نیز بسیار متوسط است. از شن برای پر کردن فضاهای خالی بستر استفاده می شود و ظرفیت تبادل کاتیون پایینی دارد. شن ماده ای است با پایداری بالا ولی اگر با مواد دیگر ترکیب شود خاصیت تهویه اش کاهش پیدا می کند.
شن از بزرگیترین بستر های مورد استفاده در کشاورزی هیدروپونیک است که کاملا خنثی و نیتروژن تقریبا صفر دارد.
پرلیت:
یک ماده ی معدنی آتشفشانی مایل به خاکستری است که ترکیبات آن از ۷۳ سیلیکات آلومینیوم و همچنین کمی سدیم پتاسیم می باشد.
پرلیت از گرما دادن به مواد به دست آمده از طبیعت به دست می آید. گرمای وارد شده به سنگ چیزی حدود ۱۰۰۰ درجه ی سانتیگراد است. که رطوبت بین ذرات بخار می شود و ماده ای سبک و سفید رنگ به دست می آید که دارای حفره هایی برای جذب آب است. این گرما دهی به مواد باعث می شود پرلیت یک ماره ی استرلیزه باشد
پرلیت می تواند تا ۴ برابر وزن خودش آب جذب کند.
همچنین می تواند آب مورد نیاز گیاه و مواد مغذی را در قسمت ریشه ی گیاه نگه دارد.
از دیگر ویژگی های پرلیت:
پرلیت حاوی فلوراید است که امکان دارد بعضی گیاهان به آن حساس باشند.
پی هاش کمی دارد.
توانایی نگهداری رطوبت کمی دارد ولی قدرت تهویه ی آن خوب است.
لیکا:
لیکا از حرارت دادن نوعی خاک رس صنعتی در دمای ۱۲۰۰ درجه ی سانتیگراد به دست می آید. لیکا در بخش صنعتی و کشاورزی هیدروپوکنیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در استفاده از لیکا در کشت هیدروپونیک مواد مغذی مورد نیاز گیاه حلش شده در آب، در اختیار گیاه قرار می گیرد.
کشت هیدروپونیک در این روش مزایایی از جمله:
تحت کنترل بودن کشت،
رساندن اکسیژن بیشتر به گیاه
کاهش مصرف آب
عدم وجود آفات
کیفیت محصول
مقدار بیشتر محصول و...
دانه های بستر لیکا به دلیل داشتن تخلخل، زهکشی بهتر، سازگار با محیط زیست و… از محبوب ترین و بهترین بسترهای کشت هیدروپونیک است.
از دیگر کاربرد های لیکا
- گل کاری گلدان
- درختکاری در معابر
- کشت هیدروپونیک
- کاشت چمن در زمین های چمنی
- فیلتر در استخرهای پرورش ماهی
- امکان ترکیب با بستر های دیگر
ویژگی های لیکا
- پی هاش ۵ تا ۴
- ظرفیت تبادل کاتیونی بالا
- پایداری بالا
- یک بستر کشت استریل
- نسبت کربن به هیدروژن برابر
استایروفوم:
جایگزین بسیار خوبی برای پرلیت و شن است. تهویه خوبی دارد و باعث بهبود رشد به ریشه می شود.
از مشکلات این بستر این است که ذرات کوچک آن روی آب شناور می شوند. در صورت رشد قارچ آن سبز می شود.
این ماده یک ماده ی سنتزی است رو رنگ آن سفید است.
قابلیت نبادل کاتیونی بسیار زیادی ندارد. با این حال پی هاش خنثی دارد و تاثیر منفی روی گیاه ندارد.
استایروفوم به صورت پولک یا به شکل ساچمه برای کشت گیاهان در گلدان موجود هستند.
میزان نگهداری رطوبت این ماده بسیار کم است ولی دارای تهویه بسیار عالی است .
میزان تبادل کاتیونی اون بسیار کم است پی هاش خون ساده دارد و پایداری بالا.
راک وول:
راک وول یا پشم سنگ تخته ای به عنوان بستر هیدروپونیک بسیار عالی است. زیرا از بستر های استریل است، دارای قابلیت جذب رطوبت بسیار بالا و تهویه ی بسیارخوب است. با این حال پی هاش بالایی دارد و قبل از استفاده بهتر است طبق دستورالعمل پی هاش آن پایین آورده شود.
نسبت کربن به نیتروژن آن تقریبا صفر است.
راک وول از دیاباز، آهک و خاک ذغالی تشکیل شده است. برای تهیه ی محصول نهایی راک وول همه ی مواد در دمای۱۳۰۰ درحه ی سانتیگراد ذوب می شوند. سپس با دمیدن هوا تبدیل به الیاف می شوند و الیاف در قالب ها شکل می گیرند.
پشم سنگ آب زیادی جذب می کند و به دلیل داشتن فضای خالی بسیار زیاد، برای هوارسانی بع ریشه و رشد بیشتر آن بسیار کمک می کند.
از آن جایی که بستر راک وول را نمیتوان زیاد ابیاری کرد با این حال بهتر از پرلیت و دیگر بسترهای گیاه هستند.
راک وول پایدار است، یک بستر استریل است و مدیریت آن آسان است.
پومیس:
پومیس یک ماده ی آتشفشانی است که حاوی سیلیکات آلومینیوم، سدیم و پتاسیم است. ماده ای استریل است و میزان هواهی خوبی دارد. پومیس بستر مناسبی برای کشت هیدروپونیک است.
پوست کاج
پوست کاج به دلیل مقاومت در برابر از بین رفتن بستر مناسبی برای کشت است. تبادل کاتیونی بالایی دارد و پی هاش بسیار پایینی دارد ولی به مرور افزایش پیدا می کند. قابلیت جذب اب بالایی دارد و اجازه ی رشد ریشه را می دهد.
پوست درخت:
پوست درخت اصولا دارای پی هاش ۷ است، رطوبت را به خوبی جذب می کند و وقتی کمپوست شود تهویه ی خوبی خواهد داشت.
بازدید: 1475تاریخ انتشار : 1399/05/04